Duyệt menu

[Nguyễn Thanh Yên]

Up

0

Down

::

Chỉ còn khoảng hơn 5 tuần nữa là tới sự kiện offline Cộng đồng vi mạch VN lần thứ 4. Offline lần đầu quay lại dải đất miền Trung đầy nắng và gió, tự nhiên muốn chia sẻ nên mình sẽ tổng hợp loạt 5 bài viết về:

1. Tóm tắt đặc điểm nhân sự kỹ sư thiết kế chip tại Việt Nam

2. Thực chất tình trạng khó tuyển dụng nhân sự kỹ sư thiết kế chip ở Việt Nam

3. Lĩnh vực sản xuất vi mạch ở Việt Nam

4. Khuyến nghị cho đào tạo

5. Khuyến nghị cho chính sách

[Nguyễn Thanh Yên]

Up

1

Down

::

1. Tóm tắt đặc điểm nhân sự kỹ sư thiết kế chip tại Việt Nam.

– Hơn 20 năm trước, khi các hãng thiết kế chip mở văn phòng ở VN (ông Trịnh Xuân Lạc với công ty Next Level Communications, sau này là Arrive; hay ông Duy Tan với công ty SDS, sau này là eSilicon và hiện nay là Synopsys; ông Steven Huỳnh với công ty Active-Semi Việt Nam và hiện là công ty Qorvo Việt Nam, Renesas, AMCC, vv.),  thì trên thị trường chưa có kỹ sư thiết kế chip. Các công ty làm việc với các trường đại học giới thiệu về công việc thiết kế chip tới sinh viên các ngành điện tử, kỹ thuật máy tính, vật lý kỹ thuật, vv. Các bạn sinh viên có kiến thức nền tảng về linh kiện điện tử, hiểu nguyên lý hoạt động mạch điện, hiểu kiến trúc máy tính sẽ bắt đầu được đào tạo thêm về ngôn ngữ mô tả phần cứng, phần mềm thiết kế chip, các thiết bị hỗ trợ và quy trình tổng quan thiết kế chip. Sau đó các bạn được lựa chọn sẽ được tham gia các dự án thiết kế chip, vừa làm vừa trưởng thành lên.

Lưu ý #1: Hiện tại, gần như toàn bộ các công ty là công ty nước ngoài, tính “ownership” của sản phẩm là của các “ông chủ” người nước ngoài, kỹ sư Việt Nam được tham gia như một thành viên trong đội dự án nên kỹ sư VN chỉ tham gia vào việc phát triển chứ kỹ sư VN chưa được tham gia vào việc ra bài toán thiết kế.

– Cũng hơn 20 năm trước, VN chưa hề có chương trình đào tạo bán dẫn nhưng vẫn phát triển được một đội ngũ kỹ sư thiết kế chip, chủ yếu là do lợi thế về giá. Đơn cử, lương kỹ sư mới ra trường ở VN hiện nay loanh quanh 10K USD/năm trong khi lương kỹ sư mới ra trường ở các nước xung quanh khoảng 30K USD/năm. Giả sử VN tăng đều 25%/năm thì lương kỹ sư 5 năm kinh nghiệm ở VN mới bằng lương kỹ sư mới ra trường ở các nước khác.

Lưu ý #2: Ngày càng nhiều công ty sang VN mở văn phòng thuê kỹ sư, nhưng bản chất công việc vẫn không thay đổi, chúng ta vẫn không phải là ngưởi chủ của con chip mà vẫn chỉ là tham gia trong một hoặc nhiều công đoạn. Và vì “họ” tới do chúng ta có lợi thế về chi phí vốn nên trình độ kỹ thuật của kỹ sư thiết kế chip Việt Nam cũng sẽ bị hạn chế ở một mức độ nhất định.

– ICDREC có thể coi là nơi mà các kỹ sư VN làm chủ con chip nhưng rất tiếc ICDREC lại không vận hành như một doanh nghiệp thương mại nên có thể nói con chip của ICDREC như là sản phẩm đầu ra của các chương trình nghiên cứu tài trợ bởi nhà nước hơn là sản phẩm đầu ra của doanh nghiệp kinh doanh thực thụ. Do đó, lực lượng này cũng chưa có được nhiều kinh nghiệm thực tế về việc bán được rộng rãi con chip ra thị trường. Gần đây có thêm Viettel, FPT, Hyphen Deux, Infrasen, tham gia trong việc làm chủ các con chip nhưng để các doanh nghiệp đó chạm mốc bán ra 1 tỷ chip vẫn còn một chặng đường rất dài ở phía trước.

Lưu ý #3: Tuy rằng mức độ thực thi hiện nay của các kỹ sư VN cũng đã được minh chứng ở trong các dự án thiết kế SoC với độ phức tạp cao cho những tính toán quy mô vô cùng lớn, và sử dụng tiến trình công nghệ tiên tiến 5nm. Nhưng cần thêm thời gian để chip Việt xác lập được chỗ đứng vững vàng, điều này đồng nghĩa với việc kỹ sư Việt Nam hiện vẫn chưa thực sự trưởng thành nếu xét ở  góc độ ownership.

Tóm lại, hầu hết các công ty tuyển kỹ sư Việt nam, tuy tham gia vào khâu thiết kế chip nhưng chủ yếu là để thực thi chứ không có yêu cầu cao về tính sáng tạo (bằng sáng chế.) Kỹ sư VN gần như bị tách biệt với hệ sinh thái nghiên cứu, phát triển cải tiến sản phẩm mới, ít có cơ hội được tìm hiểu xu thế nhu cầu thị trường, nghiên cứu về kiến trúc bóng bán dẫn, vv. , nếu có thì cũng là “tự tìm hiểu” chứ hầu như không có cơ hội trải nghiệm thực tế. So với kỹ sư ở các nước tiên tiến phát triển, kỹ sư VN đang bị thua thiệt rất lớn về kiến thức nền tảng công nghệ, nghiên cứu xu thế thị trường, vv. , những kiến thức này không thể bù đắp trong ngắn hạn.

[Le Duc Anh]

Up

0

Down

::

❤️

[Nguyễn Thanh Yên]

Up

1

Down

::

2: Thực chất tình trạng khó tuyển dụng nhân sự kỹ sư thiết kế chip ở Việt Nam.

Mỗi doanh nghiệp đều có những “nguyên tắc, cách thức làm việc” khác nhau, một nhân viên mới tuyển dụng bao giờ cũng phải trải qua chương trình huấn luyện để làm quen. Đối với kỹ sư thiết kế chip thời gian này thường là khoảng 3 tháng theo hình thức đào tạo tại chỗ, trực tiếp dựa trên công việc thực tế (“on-job training”,) tuy nhiên ở Việt nam do nhiều yếu tố cả khách quan và chủ quan (quy mô công ty, mô hình kinh doanh, đặc thù khách hàng, đối tác, thói quen học tập, làm việc, trình độ ngoại ngữ, vv.) mà các bạn sinh viên mới ra trường sẽ cần nhiều hơn thời gian 3 tháng. Tiếp đến, khi một bạn sinh viên mới ra trường được làm việc cho dự án đầu tiên, thường chỉ là để học việc, quan sát và thực thi theo những hướng dẫn cụ thể của các kỹ sư có kinh nghiệm hơn. Trong quá trình đó, nếu các kỹ sư có kinh nghiệm nhận thấy bạn ấy khá thành thạo rồi thì dự án tiếp theo bạn ấy sẽ được gợi ý làm nhiều việc hơn, dần dần bạn ấy sẽ có được khả năng tự chủ trong công việc mà không cần nhiều sự kèm cặp từ kỹ sư có kinh nghiệm hơn nữa. Từ phía doanh nghiệp, việc đánh giá mức độ trưởng thành của một bạn kỹ sư thường nằm ở việc bạn ấy đã tham gia bao nhiêu dự án làm ra chip (được đem đi tape-out.) Thông thường thời gian cho mỗi dự án là khoảng 1 năm. Do đó, rất khó tìm được trường hợp công ty tin tưởng giao công việc chính, quan trọng cho kỹ sư 1-2 năm kinh nghiệm. Kỹ sư tạm gọi là có kinh nghiệm thường là những bạn đã làm việc được 3-5 năm.

Như bài trước có đề cập lương trung bình khi mới ra trường cho kỹ sư khối ngành kỹ thuật của Việt Nam khá thấp, gần đây có tăng nhưng vẫn thấp, ngay cả với công ty chịu chơi thì cũng ở khoảng 10,000 USD/năm. Nếu tỷ lệ tăng trung bình 25%/năm thì phải tới 5 năm sau mới đạt mức khoảng 30,000 USD/năm, mức này là mức bằng với lương của kỹ sư mới ra trường ở các nước có ngành vi mạch phát triển. Vậy nên, một công ty mới tham gia thị trường Việt Nam, thông thường họ sẽ có nhu cầu tuyển dụng kỹ sư có kinh nghiệm thay vì tuyển dụng kỹ sư mới ra trường, vừa không mất công huấn luyện lâu trong khi chi phí lương vẫn còn hợp lý chán.

Theo thống kê của Cộng đồng vi mạch Việt Nam, chúng ta đang có khoảng 5,000 kỹ sư thiết kế chip, trong đó số lượng công ty có từ 300 kỹ sư trở lên chỉ khoảng 5 công ty và số lượng kỹ sư của các công ty này đang chiếm một nửa trong tổng số 5000 kỹ sư.

Tham khảo thêm thông tin ở đây: https://congdongvimach.vn/en_us/forums/topic/thong-ke-so-luong-ky-su/ cho thấy khoảng 30 công ty là các công ty có quy mô nhân sự trung bình chưa tới 100 kỹ sư.

Bởi vì phần lớn các công ty trên thị trường đang sở hữu số lượng kỹ sư dưới 100 kỹ sư, đây không phải là con số quá lớn để các công ty này chấp nhận để mất các kỹ sư có kinh nghiệm của mình một cách dễ dàng vào tay các đối thủ cạnh tranh. Do đó một công ty mới vào nếu có mong muốn tuyển dụng được ngay 20 kỹ sư có kinh nghiệm từ thị trường là khá khó khăn.

Ngoài ra, với các công ty có quy mô dưới 100 nhân sự, sẽ không nhiều các công ty có kế hoạch dài hạn tuyển dụng số lượng lớn sinh viên mới ra trường hàng năm. Với các công ty quy mô nhân sự lớn hơn, họ thường nhiệt tình hơn trong việc tuyển dụng sinh viên mới ra trường hàng năm nhưng sau một thời gian họ nhận ra mình huấn luyện rồi công ty khác lại tuyển dụng mất nên họ cũng dần thu hẹp lại quy mô tuyển dụng sinh viên mới ra trường hàng năm. Trong một thời gian dài, VN hầu như không có một khuyến khích hay chính sách ưu đãi nào cho các công ty nhiệt tình trong việc tuyển sinh viên mới ra trường.

Tóm lại, chúng ta rất có thể đang đối mặt với tình trạng bão hòa ở con số 5,000 kỹ sư như hiện tại. Hay nói cách khác, vấn đề thực chất của hiện tượng khó tuyển dụng nhân sự thiết kế chip ở Việt Nam hiện nay là việc các công ty không mặn mà trong việc tăng cường tuyển sinh viên mới ra trường hàng năm.

[Nguyễn Thanh Yên]

Up

1

Down

::

3: Lĩnh vực sản xuất vi mạch ở Việt Nam.

Lĩnh vực sản xuất vi mạch có thể tạm chia ra làm hai công đoạn: (1) Tất cả mọi thứ liên quan tới việc “đúc hàng loạt” chip lên tấm wafer; (2) Tất cả mọi thứ liên quan tới việc mài, cắt, kiểm tra, đóng gói thành hàng loạt các con chip riêng lẻ từ tấm wafer thành phẩm ở cộng đoạn #1 được kể đến ở trên.

Chip là một sản phẩm có độ phức tạp cao nên quy trình sản xuất với các máy móc trong nhà máy là cũng vô cùng phức tạp, điều này đòi hỏi nhân viên làm việc trong nhà máy cũng phải có “trình độ”, có “hiểu biết” nhất định thì mới làm được. Ở công đoạn thiết kế chip thì cơ bản là anh chị em cần có kiến thức nền tảng thuộc nhóm ngành điện, điện tử, kỹ thuật máy tính, vật lý bán dẫn, … Ở cộng đoạn nhà máy thì anh chị em cần kiến thức nền tảng đa dạng hơn nhiều, ví dụ như hiểu về vật liệu, hóa chất sử dụng trong nhà máy; hiểu về các nguyên lý quang học, nguyên lý truyền nhiệt, vật lý chất rắn, cơ cấu cơ khí chính xác, phần mềm tự động hóa của các máy móc trong nhà máy; hiểu về kiểm soát hệ thống điện, nước, không khí, thông tin liên lạc trong nhà máy; hiểu về quy trình đảm bảo an toàn phòng chống cháy nổ; hiểu về toán ứng dụng, mô hình xác suất thống kê; thậm chí cả theo dõi, đo đạc chất lượng môi trường, vv.

Các “phản ứng thái quá” từ một số chính phủ thời gian qua (khuyến khích ưu đãi đặc biệt cho việc xây dựng mới nhà máy hoặc chuyển dịch vị trí đặt nhà máy nhằm đa dạng hóa chuỗi cung ứng) đã mang đến cơ hội cho Việt Nam như một ứng cử viên tiềm năng cho các hãng tới để đặt nhà máy. Tuy nhiên nhà máy có yêu cầu chi phí vốn rất lớn nên các hãng tìm hiểu, cân nhắc tính toán rất kỹ và cụ thể trước khi quyết định đầu tư.

Tại Việt Nam, các nhà máy liên quan tới sản xuất vi mạch có thể kể tới là: Intel, On Semi, Hana Mircron, Amkor, gần đây chúng ta nghe nói nhà máy Samsung ở Việt Nam có ý định mở thêm mảng đóng gói chip. Các công ty kể trên đều thuộc công đoạn sau khi hoàn thành việc đúc hàng loạt chip lên tấm wafer. Tuy máy móc, quy trình sản xuất sử dụng trong các nhà máy này thuộc nhóm #2, có độ phức tạp không cao như trong nhà máy thuộc nhóm thứ #1, nhưng đây đều là công ty có vốn đầu tư trực tiếp ở nước ngoài, các công nghệ/thiết kế thân vỏ, chương trình/quy trình kiểm tra, … đã được nghiên cứu phát triển ở nước ngoài, nhân viên trong các nhà máy ở Việt Nam có vai trò thực thi, tổng hợp và báo cáo. Nghĩa là, nhân lực chất lượng cao nắm vai trò chủ đạo, làm chủ trong chuỗi giá trị của nhà máy nói chung chưa sẵn sàng ở Việt Nam. Các công ty Việt Nam chưa tham gia được vào hệ sinh thái đóng gói chip bán dẫn. Hay nói cách khác, trong lĩnh vực nhà máy, Việt Nam chưa có nền tảng gì đáng kể. Đây là một bất lợi khá lớn của Việt Nam trong việc kêu gọi các hãng sang đầu tư mở nhà máy ở Việt Nam. Nhưng suy nghĩ một cách tích cực thì nếu có công ty/hãng nào quyết định đầu tư mở nhà máy ở Việt Nam nghĩa là họ ấp ủ các kế hoạch hợp tác trong dài hạn chứ không phải chỉ nhằm mục đích giải quyết vấn đề trong ngắn hạn.

Tóm lại, thị trường việc làm trong nước cho mảng nhà máy hiện đang chưa có nhiều tín hiệu tích cực, bạn nào bây giờ quyết định học để sau này ra trường đi làm tiềm ẩn rủi ro cao nhưng nó cũng đồng nghĩa với việc bạn có thể sẽ gặt hái được thành quả cao. Số lượng nhà máy mới đang xây trên thế giới là vô cùng nhiều, một nhà máy đưa vào vận hành sẽ kéo theo rất nhiều “nhà máy con trong hệ sinh thái” nên cơ hội việc làm cho những người trẻ không ngại xê dịch là đương nhiên, đòi hỏi các bạn không chỉ nỗ lực, quyết tâm, kiên trì học tốt mà còn phải quan sát nhiều, tìm kiếm nhiều, và cần nhanh nhạy tranh thủ nắm bắt mọi cơ hội để thử sức chiến đấu trên sân chơi toàn cầu chứ không chỉ ở sân chơi trong nước. Có một điều chắc chắn là các bạn sẽ không “cô đơn,” cách đây quãng 10-15 năm đã có một thế hệ thanh niên hăm hở lên đường nắm bắt cơ hội nhà máy Intel đem lại, các bạn “bí” có thể liên lạc học hỏi thêm các anh chị đấy. Cuối cùng học gì thì học, đã bỏ tiền ra học thì phải học cho mình chứ không phải là học để cho một ông “bụt” nào đó sẽ hiện ra rồi đưa cho mình một công việc như ý nguyện.

[Nguyễn Thanh Yên]

Up

0

Down

::

4. Khuyến nghị cho đào tạo

Ứng dụng trí tuệ nhân tạo, xe thông minh, nhà máy thông minh, cá nhân hóa, vv. đang làm thay đổi các mô hình kinh doanh truyền thống và sẽ là những động cơ mới thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực bán dẫn. Các con chip sẽ ngày càng phức tạp kéo theo nhu cầu về nhân lực trong ngành này sẽ tiếp tục tăng ở quy mô toàn cầu. Quan sát lịch sử, chúng ta có thể nói khởi nguồn ngành này là từ Mỹ, sau đó chuyển dịch tới Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan. Nắm trong tay yếu tố độ tuổi vàng của dân số và chi phí vốn (nhân công) còn khá hợp lý, có thể nói thứ mà Việt Nam có thể đóng góp khi tham gia sân chơi bán dẫn hiện nay chính là nguồn nhân lực.

Nhưng như đã đề cập ở các bài trước, nguồn nhân lực trong lĩnh vực này phải được trang bị những kiến thức nền tảng cần thiết, hay nói cách khác là cần phải qua “đào tạo” thì mới có thể tham gia được. “Đào tạo luôn cần đi trước một bước” câu nói kinh điển này đặt trong bối cảnh “đào tạo” đang được ví như là một lĩnh vực kinh doanh khi mà học sinh là khách hàng còn nhà trường là doanh nghiệp cung cấp dịch vụ đào tạo thì trước khi bước, chúng ta cần làm rõ các câu hỏi đại loại như: Đào tạo cái gì? Đào tạo bao nhiêu? Đào tạo trong bao lâu? Đào tạo như thế nào? Và ai là người đào tạo? vv.

Để làm đề dẫn đề cho câu chuyện đào tạo, chúng ta thử mượn hình ảnh binh đao khói lửa như sau. Một dự án cơ bản có thể ví như một trận chiến, các kỹ sư được lựa chọn tham gia dự án sẽ là những người lính hàng ngày phải chiến đấu với kẻ thù là những thách thức kỹ thuật. Nếu một đội hình chỉ toàn là tân binh thì không phải nói thêm chúng ta cũng biết trước kết quả trận đánh đó thế nào (bị thương, hy sinh không ít.) Đặc thù dự án chip mà thua là nhiều khi xóa sổ cả phiên hiệu công ty luôn, do đó nếu chúng ta không dày dạn kinh nghiệm trận mạc, chưa từng lập chiến công, sẽ rất khó được lựa chọn cho những trận đánh.

Bằng phát minh sáng chế có thể coi như một huân chương chiến công của người kỹ sư; tờ giấy ghi nhận biểu dương đóng góp có thể coi như bằng khen chiến sỹ thi đua; có bài báo trình bày trong các hội nghị, hội thảo chuyên ngành, nhiệt tình giải bài toán khó được đông đảo đồng nghiệp trong và ngoài tổ chức ghi nhận là giỏi, quái nhân, cũng là một loại huy chương, vv. Với đại đa số những người lính, quan trọng nhất là làm sao không bị hy sinh sau mỗi trận chiến chứ ít ai để ý tới những tấm huân huy chương hay bằng khen sau đó nhưng có những tâm huân huy chương đó thì chả cần nói nhiều ai cũng sẽ biết bạn là lính chiến thực thụ.

Đứng từ phía doanh nghiệp, chúng ta có thể tạm chia làm hai nhu cầu: Nhu cầu tuyển kỹ sư có kinh nghiệm (lính chiến dày dạn trận mạc,) việc này là do nhu cầu các dự án cấp bách cần người làm được vào làm ngay; và nhu cầu tuyển kỹ sư mới ra trường hàng năm (tân binh,) đây là nhu cầu cho chiến lược phát triển lớn mạnh trong dài hạn của doanh nghiệp.

Đứng ở khía cạnh nhà trường, các cơ sở đào tạo chúng ta chỉ có thể phục vụ nhu cầu tạo ra tân binh theo nhu cầu của doanh nghiệp chứ liệu đã có nhà trường nào tạo ra ngay chiến binh dày dạn kinh nghiệm trận mạc? Vai trò của đào tạo là “vai trò hỗ trợ” chứ không thể thay thế được vai trò của công ty trong việc tăng trưởng số lượng kỹ sư.

Tuy khách hàng chính của đào tạo là các bạn sinh viên nhưng doanh nghiệp là đối tác vô cùng quan trọng giúp đào tạo có thể đẩy nhanh quá trình trưởng thành của tân binh sau khi ra trường. Do đó, khuyến nghị đầu tiên cho đào tạo là hết sức chú ý củng cố kiến thức nền tảng định hướng vi mạch cho học sinh sinh viên.

Về cơ bản sách giáo khoa thì ở đâu cũng thế không có chuyện kiến thức sách giáo khoa ở Mỹ hơn kiến thức sách giáo khoa ở Việt Nam, nhưng khác nhau là ở chỗ tương tác với sách giáo khoa như thế nào. Tự kiểm điểm bản thân và quan sát các bạn sinh viên nhiều năm cho thấy có thể do Thầy Cô giáo và cả bản thân người học hơi lười làm bài tập cuối mỗi chương, chỉ chăm chăm đọc để hiểu/nắm được nội dung (rồi cũng nhanh chóng quên.) Sau ra trường đi làm thì hì hục phi vào vẽ mạch/code, chạy mô phỏng rồi chỉnh mạch, code sao cho waveform ra đúng spec. Trong khi đó nếu là một kỹ sư ở Mỹ hay ở những nước phát triển thì họ có thói quen là tính toán viết ra giấy trước khi bắt tay vào vẽ mạch/code.

Có thể do ngày xưa phần mềm không tiện như bây giờ, chạy mô phỏng lâu nên họ hình thành thói quen đó. Nhưng một sự thật là nếu một bạn sinh viên chịu khó cày bài tập thì khi trả lời phỏng vấn sẽ có nhiều nội dung và tự tin hơn khá nhiều so với bạn ít làm bài tập sách giáo khoa. Vậy nên nếu các Thầy/Cô giáo chỉ cần kiên trì nghiêm khắc giao bài tập trong sách giáo khoa và nghiêm túc kiểm tra đối với việc học sinh, sinh viên có làm những bài tập đấy không thì chúng ta sẽ có những thế hệ kỹ sư nắm rất căn cơ về kiến thức nền tảng. Càng đổ nhiều mồ hôi ở thao trường bao nhiêu thì càng ít đổ máu ở chiến trường bấy nhiêu.

Khuyến nghị thứ hai là bắt tay với doanh nghiệp (càng nhiều càng tốt) trong đào tạo các môn học định hướng vi mạch, qua đó các bạn sinh viên sẽ được làm quen, biết cách sử dụng phần mềm, công cụ chuyên dụng (sử dụng thành thạo vũ khí) và có cơ hội tương tác với nhà tuyển dụng tương lai (giao lưu cọ sát với chỉ huy, tăng tỷ lệ được tuyển dụng.)

Tuy có thể nói khoảng 5000 kỹ sư vi mạch hiện đang đóng vai trò như mỏ neo lưu giữ các công ty tên tuổi ở lại Việt Nam. Nhưng có thể tạm hiểu chúng ta đang là những đội quân đánh thuê riêng lẻ, trưởng thành qua các chiến trường khác nhau và quan trọng nhất liệu có khi nào chúng ta tự hỏi 5000 kỹ sư đang có này, có cần đào tạo thêm?

Mỗi năm Việt Nam có nửa triệu học sinh đăng ký học Đại Học, sinh viên tốt nghiệp các chương trình đào tạo về điện, điện tử, kỹ thuật máy tính, vật lý kỹ thuật, … ra trường là vô cùng nhiều, chỉ với một động tác tăng lương kỹ sư mới ra trường lên 20 triệu/tháng chẳng hạn là các doanh nghiệp sẽ tha hồ lựa chọn các bạn sinh viên giỏi. Trường giang sóng sau xô sóng trước, với đặc thù là những đội quân đánh thuê nếu không có gì thay đổi thì lứa các bạn trẻ sẽ rất nhanh thay thế lứa “các lính cựu già nua chậm chạp.”

Khuyến nghị thứ ba cho đào tạo chính là các chương trình huấn luyện nâng cao năng lực, hoặc bay chuyển hệ cho chính đội ngũ 5000 kỹ sư đang có. Nếu Việt Nam có chính sách đột phá, khuyến khích các công ty cử “lính cựu” đi học, đi bồi dưỡng tập huấn, vv. thì khi những người lính với kinh nghiệm trận mạc, đương đầu với những bài toán cụ thể hóc búa của doanh nghiệp trong không khí của môi trường học thuật sẽ rất có thể chúng ta sẽ nâng tầm được đội ngũ kỹ sư Việt Nam đang có. Vấn đề là liệu viễn cảnh đó có chút gì gọi là tính thực tế? 5000 kỹ sư có muốn đi học thêm? Công ty có sẵn sàng cử người đi học? Cơ sở đào tạo có sẵn sàng nhận đào tạo đội ngũ này?

Châu Á là nơi định hình lĩnh vực này trong tương lai xét ở khía cạnh thị trường người mua hàng cuối và lợi thế chi phí vốn bỏ ra. Việt Nam nằm ở vị trí rất thuận lợi của Châu Á, đã xuất hiện những công ty, tập đoàn lớn quyết định đặt trung tâm nguồn lực quan trọng ở Việt Nam, kỹ sư người Việt/gốc Việt nắm những vị trí có thể tác động được tới chính sách của công ty, một điều chắc chắn có thể thử làm được nữa là đào tạo chủ động bắt tay, phối hợp, hỗ trợ, thúc đẩy và tận dụng các chương trình đào tạo nội bộ của chính các doanh nghiệp đang hoạt động ở Việt Nam.

[Nguyễn Thanh Yên]

Up

0

Down

::

5. Khuyến nghị cho chính sách.

Nhà nước có thể “không làm gì” như thời gian vừa qua, vi mạch cơ bản vẫn ổn nhưng sẽ là công ty nào biết công ty đấy, thế hệ nào biết thế hệ đấy, việc tôi tôi làm việc anh anh làm, thích chém, thích nổ thì phi lên Cộng Đồng “ngáo” vi mạch tí rồi lại mờ mắt vẽ mạch, chạy sim, debug, chả sao cả. Nhưng để vi mạch trở thành một trong những đặc điểm nhận diện thương hiệu quốc gia, là ngành có đóng góp quan trọng vào GDP thì không thể thiếu vai trò của Nhà nước.

Khi cả thế giới đã xong COVID rồi, chuyện thiếu hụt, đứt gãy chuỗi cung ứng chip đang được lãng quên nhanh như người ta quên COVID thì sự phát triển của vi mạch Việt Nam cơ bản mới chỉ thấy trên báo và tivi, anh chị em vi mạch cơ bản vẫn cứ đều đều thế, có một số cơ chế Quốc Hội duyệt cho t/p HCM rồi nhưng anh em vi mạch vẫn chả thấy ảnh hưởng gì.
Vậy, sự vai trò của nhà nước trong việc này thực chất nên là gì? Rất nhiều người nói nhà nước chỉ nên đóng vai trò hỗ trợ. Đúng là thế, vậy nhà nước hỗ trợ ai? hay ai cũng hỗ trợ?

Như những ý đã đề cập ở 4 bài trước, tất cả đều hội tụ ở yếu tố con người, mà cụ thể là khoảng 5000 kỹ sư mà chúng ta đang có. “Người làm” chính là 5000 kỹ sư, sẽ không có ông bụt nào hiện ra cả, nhà nước làm sao nổi, nhà trường cũng chỉ có thể làm đào tạo, cùng lắm là nghiên cứu, doanh nghiệp hơi đâu mà lo cho Việt Nam, vậy thì còn ai ngoài họ sẽ là người làm. Họ là đối tượng chính để Nhà nước hỗ trợ. Khi mà chúng ta cơ bản chưa có nền tảng gì đáng kể thì chiến lược của nhà nước nên là “5000 hoa đua nở.”

Do đó khuyến nghị dưới góc độ quản lý nhà nước, chính phủ trước mắt nghiên cứu tập trung vào hai nhóm chính sách sau: (1) nhóm chính sách khuyến khích phát triển nguồn nhân lực kỹ sư thiết kế chip; và (2) nhóm chính sách khuyến khích phát triển doanh nghiệp trong nước, hoặc khuyến khích doanh nghiệp trong nước liên doanh liên kết với các doanh nghiệp nước ngoài, cụ thể:

– Chính sách ưu đãi giảm thuế thu nhập cá nhân để thúc đẩy việc thu hút kỹ sư, chuyên gia vi mạch ở lại Việt Nam làm việc. Trong khi mặt bằng chung thu nhập của kỹ sư ở Việt Nam còn rất khiêm tốn so với các nước thì thuế thu nhập cá nhân của chúng ta lại khá cao, điều này đang không hấp dẫn các kỹ sư có kinh nghiệm ở lại Việt Nam làm việc, cũng như không thu hút sinh viên theo học lĩnh vực bán dẫn. Việt Nam đang tạo ra bất lợi về chính sách trong cuộc đua thu hút các kỹ sư vi mạch có kinh nghiệm làm việc tại Việt Nam. Duy trì và phát triển được đông đảo đội ngũ kỹ sư có kinh nghiệm ở Việt Nam sẽ là chìa khóa then chốt để phát triển lĩnh vực vi mạch bán dẫn trong thời gian tới.

– Chính sách hỗ trợ bằng tiền chuyển trực tiếp hoặc khấu trừ thẳng vào các loại thuế doanh nghiệp phải đóng đối với các doanh nghiệp tham gia phối hợp với nhà trường trong các hoạt động đào tạo vi mạch. Ví dụ tham gia xây dựng xây dựng và giảng dạy các môn học thiết kế chế tạo vi mạch; cử kỹ sư đi học cao học, tiến sĩ; hỗ trợ cho sinh viên được trải nghiệm công việc dự án thực tế; hỗ trợ những hoạt động chế tạo thử; vv. – Đơn giản hóa thủ tục visa, thẻ cư trú đối với anh chị em kỹ sư chuyên gia đang làm việc trong lĩnh vực bán dẫn tại các nước Mỹ, Châu Âu, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, Malaysia, … khi tới làm việc ở Việt Nam.

– Cụ thể hóa các chính sách hỗ trợ, thúc đẩy tăng tỷ lệ nội địa hóa các sản phẩm điện tử, sao cho bất kể là các doanh nghiệp nước ngoài đầu tư lĩnh vực vi mạch tại Việt Nam hay các doanh nghiệp ở Việt Nam đang hoạt động trực tiếp làm về lĩnh vực vi mạch và bất kế lớn hay nhỏ đều dễ dàng nhận được ưu đãi từ các chính sách thuế và hạ tầng của chính phủ. Việc này góp phần tạo ra nhu cầu tiêu dùng nội địa với các sản phẩm chip vi mạch thiết kế chế tạo sản xuất bởi kỹ sư Việt Nam ở Việt Nam. Chính sách này cũng sẽ thúc đẩy tính liên kết hợp tác giữa các tập đoàn doanh nghiệp tại Việt Nam, góp phần hình thành và phát triển hệ sinh thái phát triển các sản phẩm vi mạch trong nước.

– Thành lập, bảo trợ hiệp hội công nghệ vi mạch bán dẫn Việt Nam nhằm tạo ra đầu mối thông tin nhất quán, chính thống, thuận tiện cho các tổ chức cá nhân trong và ngoài nước mong muốn tìm hiểu đóng góp phát triển lĩnh vực vi mạch ở Việt Nam; đồng thời bổ sung, tham mưu hỗ trợ thực hiện chiến lược phát triển ngành bán dẫn.

=============

P/S: Giờ này tuần sau gần 70 anh chị em Cộng Đồng sẽ có mặt ở nơi đáng sống nhất Việt Nam để cùng nhau trao đổi về việc Cộng Đồng có thể làm gì để thúc đẩy tăng trưởng nguồn nhân lực, hỗ trợ sản phẩm chip Việt và một số gợi ý cho Đà Nẵng. Loạt 5 bài viết cũng tới bài cuối, chúc offline Cộng Đồng thành công, ngày càng có thêm nhiều đóng góp ý nghĩa cho sự phát triển của lĩnh vực vi mạch ở Việt Nam.

[Người viết]

Bài viết